Dit artikel werd geschreven door Bruno Vanspauwen in De Standaard dd. 14 mei 2022.
Net nu de wijntechnologie spectaculaire vooruitgang heeft gemaakt, grijpen steeds meer wijnbouwers terug naar een eeuwenoud recipiënt om wijn in te vergisten en/of te laten rijpen: amforen van gebakken klei.
Die vervangen de traditionele vaten van eikenhout. Tot hiertoe waren amforen vooral bekend van de orange wines (witte wijnen die met de schil worden vergist en daardoor oranje kleuren), maar ze worden net zo goed voor witte en rode wijnen gebruikt.
Net nu de wijntechnologie spectaculaire vooruitgang heeft gemaakt, grijpen steeds meer wijnbouwers terug naar een eeuwenoud recipiënt om wijn in te vergisten en/of te laten rijpen: amforen van gebakken klei. Die vervangen de traditionele vaten van eikenhout. Tot hiertoe waren amforen vooral bekend van de orange wines (witte wijnen die met de schil worden vergist en daardoor oranje kleuren), maar ze worden net zo goed voor witte en rode wijnen gebruikt.
Al voor onze jaartelling werden amforen gebruikt in het antieke Griekenland, zowel voor de gisting, de rijping als het vervoer en de bewaring van wijn. Pas in de eerste eeuw na Christus introduceerden Romeinse wijnhandelaren houten vaten.
De meeste wijn werd toen over zee vervoerd, een gevaarlijk avontuur: duizenden amforen liggen nog op de zeebodem, afkomstig van scheepswrakken. En ook op het Europese vasteland werden resten van duizenden amforen teruggevonden.
Wijnmakers die vandaag met amforen werken, willen terug naar de pure smaak van wijn.
Wijnmakers die vandaag met amforen werken, willen terug naar de pure smaak van wijn. Houten vaten geven immers een vanilleachtige smaak en bittere tannines af. Amforen doen dat niet, terwijl de wijn toch, zoals in een houten vat, van de uitwisseling van zuurstof geniet, waardoor hij soepeler, homogener en beter geschikt voor bewaring wordt. Men zegt weleens dat wijn uit een houten vat ‘gemaquilleerd’ is, terwijl wijn uit een amfoor zijn natuurlijke schoonheid heeft bewaard.
Proef de amforenwijnen van Celler del Roure en Bàrbara Forés uit Spanje, van Ettore Germano en Fuori Mondo uit Italië, en van Domaine Kox uit Luxemburg: de puurheid is opmerkelijk. Nadeel: als je nadien opnieuw een wijn proeft uit een houten vat, riskeren de aroma’s van het hout je te storen.
Hoe geraken deze wijnbouwers aan hun amforen? Het vervaardigen ervan is immers een kunst die haast verdwenen was. Alleen in Georgië, een van de bakermatten van onze wijncultuur, waren er nog amforenmakers actief (al gebruikt men daar de term ‘qvevri’ in plaats van het Griekse ‘amforen’). Maar de laatste jaren leeft het maken van amforen weer op in Europa.
Twee Vlamingen hebben in Hongarije een amforenbedrijfje opgericht: thehungarianamphoraproject.com. Emanuel Van Melkebeke, een invoerder van Hongaarse wijnen, studeerde in Hongarije voedingsleer en behaalde er zijn diploma van wijnbouwer. Pieter Leemans heeft in Hongarije een bedrijfje in terracotta potten en vazen. Kennis van wijn gecombineerd met kennis van gebakken klei: de eerste Vlaamse amforen zijn geboren.
Bruno Vanspauwen beantwoordt een prangende vraag over wijn.